Τυχαίες Λέξεις Γαϊδουραράς ή Γαϊδούρακας, Τζίβα, Ωσά ν του παπά την κατάρα, Λιανοχοχλιός, Φλούμπα ή Φκελίδι ή Σκελίδι, Ρωτίδια., Ρόγδι., Τσατάλι, Σημαντήρι., Θόλα (τα), Λεφτοκάργια (τα), Αβανιά (η), Ω!!..., Λιόφυτο, Σουρμές., Φλόμος, Ζωντάρι, Εράικε (ν), Ελένιο ξύλο, Ομπρός, Ψιψιρίζει, Εβδομάδα τω σκολώ, Παστανάγλα, Ψυχοπονούμαι, Μουλαΐμης, Ξεμανίζω, Ξεμαργώνω, Βλεπάτορας, Ανάθεκά σε, Πλουσοτράπεζος |
Γαϊδουραράς ή Γαϊδούρακας | Χαρακτηρισμοί για αναιδή άνθρωπο
«-Ήκουσες πως κειοσά απού ήκλεφτε κάθα ντις τα λεφτά τση Βαγγελίας ήτονε ο αδερφουλάς τση;
-Εστά γαϊδουραράς απού ’ναι: ήπρεπε να το ψυχανεμιστούμε ντελόγο από την αρχή...» |
Τζίβα | Είδος σπάγου
«Ήπεψε η Ένωση επιστολή στσοι συνεταιρισμούς και γράφει να μη δένομε τα σακιά τση σταφίδας με τζίβα γιατί αφήνει χνούδια και να τα δένομε με νάυλον…» |
Ωσά ν του παπά την κατάρα | Όπως (Στη φράση "Καίει ωσάν του παπά την κατάρα")
«- Εβιάστηκα και εκένωσα το φαΐ, εσείς μην κινήσετε να τρώτε ακόμη.
- Γιάντα μα’ να μην τρώμε;
- Γιατί καίει γιέ μου ωσάν του παπά την κατάρα...» |
Λιανοχοχλιός | Είδος σαλιγκαριού. Είναι μεσαίου μεγέθους, χρώματος συνήθως γκρί, με κέλυφος σκληρό. Τρώγεται μαγειρεμένος με πολλούς τρόπους
«- Χοχλιούς ψήνεις σάικα γειτόνισσα γιατί γροικάται η χοχλιδιά απού τη στράτα.
- Την ταχυνή τσ’ ήβρηκα στο Πίσω Μετόχι σαφί λιανοχοχλιούς κολληταρά σε μια-ν-αχιμάδα και τσ’ ήβαλα εδά με το κρομμυδάκι...»
«Απάνω στο λιανοχοχλιό δα χτίσω τον οντά μου
να βάλω τη γυναίκα μου και τα πεθερικά μου.» |
Φλούμπα ή Φκελίδι ή Σκελίδι | Τα τμήματα του μανταρινιού, πορτοκαλιού κ.λ.π. Τα τμήματα του σκόρδου λέγονται μόνο φκελίδια.
«Εφάγανε μια σωρά πορτοκάλια μα εγώ δεν είχα όρεξη κι ήφαγα μόνο δυο φλούμπες κι αυτές ζόρλε...»
«Άμε Σηφαλιό παιδί μου να πείς τση γιαγιάς σου να σου δώσει δυο-τρία φκελίδια σκόρδο να τα βάλω στα χλωροκούκια που δα ψήσω και πέ τση να μη μαγερέψει κι εγώ δα τση πάω ένα-μ-πιάτο κουκιά το μεσημέρι...» |
Ρωτίδια. | Εξανθήματα στο δέρμα του ανθρώπου, σπυριά
«Δυό μέρες ήκαιγε στον πυρετό το κορμάκι ντου και δεν εκατέχαμε ίντα ’χει. Σήμερο εγέμισε ρωτίδια και εφέραμε το γιατρό και το ’δε κι έχει λέει κατσίγερη...»
«Ο μπάρμπας μου ο Γιαννιός, του παππού μου ο αδερφός, μως κι ήγγιζε το κριθάρι εγέμιζε ρωτίδια το κορμί. |
Ρόγδι. | Το ρόδι, ο καρπός της ρογδιάς (ροδιάς)
«Τα ρόγδια στο χωργιό μας είναι: Λιάτικα, λιφάνια και ξινόρογδα. Τα λιάτικα τ’ αγαπώ πλια καλά γιατί είναι γλυκύτερα. Οφέτος οι ρογδιές μου είναι φορτωμένες ρόγδια και περίττο οι λιάτικες, μα είναι και οι μποντικοί τόσονά πολλοί απού φοβούμαι πως δε δα βρούμε ούτε ένα για να το βάλομε στο σποραντρουβά την Πρωτοσετεμπριανή...» |
Τσατάλι | H τσουγκράνα
«Ήσκαψα το χωράφι μα εξέχασα να βαστώ το τσατάλι να το μορφολοήσω και δα ξαναρθώ αύριο...» |
Σημαντήρι. | Μεταλλικό έλασμα με σχήμα ελλειψοειδές, που το χτυπούν ρυθμικά με σιδερένιο πλήκτρο οι σημαντηράδες (ή ξεξυπνητάδες) γυρίζοντας όλο το χωριό πριν χτυπήσει ο παπάς την καμπάνα για την Ανάσταση και προειδοποιούν τους πιστούς να ετοιμαστούν για την εκκλησία. Το έθιμο τηρείται ακόμη σε μερικά χωριά του τόπου μας.
|
Θόλα (τα) | O θόλος, ο κουμπές του ναού, ο τρούλος
«Η εκκλησά μας είναι πάνω από διακοσώ χρονώ και στέκει ίδια καινούργια. Μια μική ραϊσμάδα απού ’χανε τα θόλα τη σάξαμε…» |
Λεφτοκάργια (τα) | Φουντούκια
«Στα καλολοείδια που μας ετράταρε η θειά μου η Μανολογιάννενα ήτονε ως και λεφτοκάργια και χουρμάδες ξεροί. Εγάπου ντα και τα δυό και τ’ άφηνα να τα φάω την υστεργιά...» |
Αβανιά (η) | Συκοφαντία
«Ο Αλέξης, μου παραπονιούντανε οψές πως οι χωργιανοί μας τονε λένε κλέφτη, κι είναι τάξε μου να σκάσει απού τον καημό ντου. Κι ήλεγα συντονού:
- Ε..., του διαόλου το γιό, αβανιά του βγάλανε…» |
Ω!!... | Κοίταξε, κοίτα, δες
«Ω!! το Μανολιό χορό τονε παίζει απόψε. Γοργό δα φτάξει η καούκα ντου στα δοκάργια να τα σπάσει. Ώ ντο πως έκειά απού χορεύγει ξανοίγει και το Αννιό του Ψαροδημήτρη στην πέρα μπάντα...» |
Λιόφυτο | Τόπος φυτεμένος με ελιές, ελαιώνας
«Όλα του τα λιόφυτα είναι έμου σε καλοτοπιές έμου νοικοκερεμένα. Εδά απου δε μπορεί μπλιο να τα σάζει τα δίνει σημισακά και τα διαμοιράζουνε τρεις ανομάτοι...» |
Σουρμές. | Σύρτης της πόρτας, μοχλός
«Να μην ποξεχνάς τη νύχτα να σιγουρέρνεις την πόρτα τσ’ αυλής. Να βάνεις και το κοντεμιρι και το σουρμέ, να ’χεις το εμιλίκι τση κεφαλής σου...» |
Φλόμος | Ο φλοιός. Πορτοκαλόφλομος, καρπουζόφλομος, μανταρινόφλομος, φλόμος του ψωμιού κ.α
«Το γλυκό απού ήκαμα με τσοι πορτοκαλόφλομους δεν το καλόδεσα σάικα και μου ξίδιασε το παντέκλερο. Με τσοι νερατζόφλομους μου πέτυχε...» |
Ζωντάρι | Το ζώο που δεν το σφάζουν αλλά το αφήνουν ζωντανό για να αυξηθεί το κουράδι.
|
Εράικε (ν) | Εράγισε
«Οντο-ν- ήκουσα τα μαντάτα για το Νικολή εράικεν η καρδία μου απού τον καημό, γιατί έμου δικολογιά μας ήτονε, έμου καλός φίλος...» |
Ελένιο ξύλο | Ξύλο ελιάς
«Έμου πρινένια, έμου ελένια ξύλα έχομε για την παραστιά μας το Χειμώνα, κι ακόμη κουρμουλόξυλα, και λιόκλαδα για προσάναμμα...» |
Ομπρός | Εμπρός, μπροστά
«Ίντα άνεμο έχει μετα μένα ο Μαστρομανόλης και στέκω στην πόρτα και περνά απ’ ομπρός μου και μήδε μιλεί μήδε λαλεί. Ίδια βούι ποπερνά και πάει...» |
Ψιψιρίζει | Κουβεντιάζει ψιθυριστά
«Τα όσα εροζονάραμε οψάργάς δεν τα γροικούσανε οι γιοί μας γιατί ήτονε οι δυο ντως καθισμένοι στη μέσα μπάντα στο γωνιό και εψιψιρίζανε όλη-ν- την αποσπερίδα. Ίντα μυστικά έχουνε πάλι εκείνοι δεν κατέχω...» |
Εβδομάδα τω σκολώ | H διακαινήσιμος
«Λαμπρή λέει δα κάμουνε τα κοπέλια μας στην Αθήνα και επαέ δα κάμουνε την Εβδομάδα τω σκολώ ίσαμε τη Δευτέρα του Θωμά…» |
Παστανάγλα | Το καρότο
«Ίσα-ίσα απού τσ’ ανεστορούμαι μ’ ετούτο τ’ όνομα. Τον καιρό μου δε γατέω από πού τσι φέρνανε τσι παστανάγλες. Τσι τρώγαμε άψητες ωσάν το φρούτο. Ήφαγα κι εγώ μια-δυο φορές. Εδά τα λένε καρότα κι έχει μπόλικα...» |
Ψυχοπονούμαι | Συμπονώ
«Αγαστρωμένη ήτονε η Αννούλα και εσκοτώθηκε ο άντρας τση στη Μικρά-ν-Ασία. Απάνω στη γέννα επόθανε κι αυτή. Το κοπέλι το ψυχοπονέθηκε η Μαρουλιά του Πιτροπογιάννη και το βύζαξε μαζί με το εδικό τζη. Μαζί τα μεγάλωσε και δεν τα ξεχώρισε ποτέ...» |
Μουλαΐμης | Κουτοπόνηρος
«Πώς τα καταφέρνει ο μουλαΐμης ο ανηψός μου και βρίσκει ευκαιρίες και μου κλέφτει τα σύκα δίχως να τονε θωρώ, δεν κατέχω. Ό,τι και να κάνω δεν τονε τσακώνω...» |
Ξεμανίζω | Ξεθυμώνω, παύω να είμαι θυμωμένος
«Εμανίσανέ ντονε το πρωί στο καφενείο με τα κομματικά και δεν εξεμάνισε ακόμη. Όλη μέρα γρίζει…» |
Ξεμαργώνω | Συνέρχομαι από το κρύο.
Με το χιονιά εκατέβηκα από την Κεφάλα και κάθομ’ εδά και μια-ν-ώρα στην παραστιά κι ακόμη δεν εξεμάργωσα. Ίντα χιονιάς είν’ ετούτος; Χρόνια έχω να δω έτσά λοής καιρό...» |
Βλεπάτορας | Φύλακας, σκοπός
«Κακό βλεπάτορα ήβαλες στον τραχανά σου. Εκείνος παίζει στη μέσα μερά του δωμάτου κι οι κάτες γλεντίζουνε στον τραχανά...» |
Ανάθεκά σε | Λέγεται για να αποφύγουν τη λέξη ανάθεμα. Με την ίδια έννοια λένε και: Ανάσκομά σε. Πολλές φορές λέγονται χαϊδευτικά ή εκφράζουν θαυμασμό
«Ανάσκομα ντο ναι για κοπέλι…» και«Ανάσκομα ντη ομορφιά την έχει... » κ.α. |
Πλουσοτράπεζος | Ο πλούσιος
«Αποσταν επάντρεψε τη θυγατέρα ντου ο Λιανός με του Χοντρού τo γιο, εντάκαρε και μασε κάνει τον πλουσοτράπεζο και δεν πατεί μύγια στο σπαθί ντου...» |
|
