Τυχαίες Λέξεις Ψιχολογώ, Σουγιού., Λύτζερος, Θεόψυχά μου, Κάθα ντις και ντάι ή κάθα ντις, Αλλαξοστομίζω, Τσαφίζω, Φιλοδωρίδια, Γαλανή, Ζευγολαλιώ, Μαγεροτσικαλιάζω, Ψοματαρού, Ψίτ, Μισερός, Φαίνω, Χερσοκάνω, Βεργιά (η), Λουκούμια, Θαλαμπίδια, Κακαρίζω, Ωρέ ή Βωρέ, Ωρέ συ ή Βωρέ συ, Βουρβούλα, Ξανοίγω, Ακολιτσάφρα, Όλοι κι όλοι, Τουσλούκι, Μαχιά (η), Σ' έργο Θεού, Ψακί ή Ψάκωμα, Παντώ |
Ψιχολογώ | Τσιμπολογώ
«Επείνου και εψιχολόησα μιασταλιά να σταθεί η ψή μου ίσαμε να ψηθεί το φαΐ…»
«Ήβγαλα την αίγα έπαέ στσοι γύρους να ψιχολοήσει μια στάξη ίσαμε να ρθει η Κατερινιά να ζυμώσουμε…» |
Σουγιού. | Συρωτήρι
«Άμε αγόρι μου απού τση θειάς τση Κατερινιάς να τση πεις να σου δώσει τη σουγιού να συρώσομε το μπελτέ μας…»
Σουλουντάνα.
Πηγή.
Ήκοψε με το σαρακομάχαιρο τη χέρα ντου κι ήτυχε σάικα φλέγα γιατί ήτρεξε το αίμα σουλουντάνα. Σάσε κι ήτονε έπαέ ο γιατρός... αλλιώς...» |
Λύτζερος | Πάρα πολύ αδύνατος, καχεκτικός
«Οντε-ν-ήτονε μικιός ο ανηψός μου όποιος τον εθώργιε ήλεγε πως δε βγάνει το Χειμώνα. Ωστόσονα λύτζερος ήτονε. Εδά όμως που εμεγάλωσε είναι γινομένος ωσάν το καλό θρεφτάρι...» |
Θεόψυχά μου | Είδος όρκου
«Εγώ Λεμονιά το μυστικό σου το κράτηξα Θεόψυχά μου και δεν το μετά ’πα κιανενούς. Μούδε τ’ αντρούς μου δεν το ξεφανέρωσα. Πώς ήφταξε στ’ αυτιά τση Λουκάδαινας ένα Θεός κατέχει…» |
Κάθα ντις και ντάι ή κάθα ντις | Κάθε τόσο, ολοένα
«- Ωρέ, μα ιντά ’παθε ο παπάς σήμερο και χτυπά κάθα ντις και ντάι τήν καμπάνα τσ’ εκκλησάς;
- Μια-ν- καινούργια καμπάνα εφέρανε και κάνει μπρόβες…» |
Αλλαξοστομίζω | Αλλάζω φαγητό
«Επολυφάγαμε Δεσποινιό ετούτο τον καιρό τα χορταρικά και ήθελα μπλιο ν’ αλλαξοστομίσομε. Πιάσε, να ‘χεις καλό, να ψήσεις αύριο πράμα μαγέρεμα...» |
Τσαφίζω | Γρατζουνώ, κάνω αμυχές
«Ήπαιζε ολοένα με το κατσούλι το Μανολιό μου και του φώνιαζα νο το παραιτήσει να μην του τσαφίσει τα χέργια, μα δε μου γροίκα και δεν το παραίτα μόνο και του γέμισε τσαφιές έμου τα χέργια έμου τα μούτρα...» |
Φιλοδωρίδια | Κεράσματα, δώρα
«Δε δα ξεχάσω ποτέ μου τα φιλοδωρίδια τση γειτόνισσάς μου του Καλλιού όποτε επήαινα στο σπίτι τζη. Εξάνοιγε πώς και πώς να μ’ ευχαριστήσει με καλολοείδια...»
«Ήφαγ’ απού τα χέργια σου πολλά φιλοδωρίδια
αμύγδαλα και κάστανα και σύκα και καρύδια...» |
Γαλανή | H τσικουδιά
«Εγάπα ντη ο Στέλιος τη γαλανή περίσσα. Δεν ήκανε για Θεό ο άζουδος κι εδά τωσε λένε οι γιατροί πως πίνει μπλιό ή δεν πίνει, γλιτωμό δεν έχει και να ξεγνοιάσουνε...» |
Ζευγολαλιώ | Οδηγώ το ζευγάρι
«Καμπόσες φορές που ήπιασα την έχερη και εζευγολάλιου, δίχως να ’μαι ζευγολάτης ποτέ, εθώρου πως δεν είχε δίκιο η αλλοτινή απού ήλεγε τ’ αντρούς τση:
Ζευγολαλείς και τραγουδείς θερίζεις και γλεντίζεις
Να βγεις να κράξεις τσ’ όρνιθες να δεις καημός απού ’ναι...» |
Μαγεροτσικαλιάζω | Ετοιμάζω το τσικάλι και μαγειρεύω.
«Οχτώ αργάτες είχαμε στ’ αμπελοσκάμματα ταϊστικούς και εμαγεροτσικάλιαζα η κακομοίρα όλη-ν-την εβδομάδα...» |
Ψοματαρού | H ψεύτρα
«Η πρώτη ψοματαρού στη γειτονιά μας ήτονε η βαγγελία του Μανοήλη κι ήτονε και κακόσκωτη και για κειόνά δεν την εκάναμε παρέα...»
«Κακή ’σαι και ψοματαρού και ξελογιάστρα κόρη
κι εμπέρδεσες στα δύχτια σου ένα μπραγό αγόρι.» |
Ψίτ | Επιφώνημα προς το γάτη για να φύγει
«Νά ψιτ!, που νά ’χεις τον εγκρεμό. Ψίτι απού να σε φάει ο ψόφος να γλυτώσει το σπίτι. Ντά ψιτ απού νά ’χεις το τρισανάθεμα μωλεμένε…» |
Μισερός | Ανάπηρος. Ρήμα: Μισερώνω και μισερεύγω
«Εγυάηρε απού τον πόλεμο τση Μικράς Ασίας γερός και καλός και στο μήνα απάνω εσπετάχτηκε στο ντικλήνι ντου μια-μ-πέτρα από τη φουρνελιά και τον εμισέρωσε. Εστραβόδεσε λέει ο ποδάς του κι επόμεινε μισερός σ’ όλη ντου τη ζωή...» |
Χερσοκάνω | Ζευγαρίζω χέρσο τόπο
«Δυο μέρες εδά χερσοκάνω το προπερύσινο καψάλι. Ήβγαλα όλα τα γαϊδουραχιμαδάκια και τα φασκομηλίδια και λέω να το σπείρω το Νοέμπρη ταή και ταχιά να φυτέψω μουρέλα...» |
Βεργιά (η) | Χτύπημα με τη βέργα
«Εντάκαρε τσι βεργιές το γάιδαρο και δεν ήκαμε για Θεό. Κουρασμένος ήτονε ο κακομοίρης και το γομάρι πολλά βαρύ κι εκείνος τον ήθελε να γλακά...» |
Λουκούμια | Ζυμώνουν τη ζύμη με προζύμι, βάζουν ζάχαρη, κανέλα και λάδι. Τη ζύμη την κάνουν σκοινί χοντρό, το κομματιάζουν κι αφήνουν τα κομμάτια ν’ ανεβούν. Αφού ανεβούν τα ρίχνουν λίγα-λιγα στο τηγάνι όπου βράζει μπόλικο λάδι.
|
Θαλαμπίδια | Τα πολύ λεπτά ξερά κλαδιά που χρησιμοποιούνται για προσάναμμα
«Δε μου πόμεινε θραμπάλι στο σπίτι για προσάναμμα κι ήκοψα την ταχυνή δυο-τρία κλαδάκια ασπάλαθο από του Ζερβομανόλη τον τράφο, μόνο ανε-μ- πας προς του Χατζή τ’ αλώνι φόρτωσε μια-ν- αγκαλιά θαλαμπίδια ν’ άφτω τη φωτιά...» |
Κακαρίζω | Κράζω. Έχει και την έννοια τον πολύ, ως απρόσωπο ρήμα
«Ήριξα σήμερο σκαπετιά απού εκακάρισε...»
«Επαίξαμε οψάργάς χορό στο καφενείο απού εκακάρισε...»
«Ήπαιξε του γιού ντου ξύλο απού εκακάρισε...» |
Ωρέ ή Βωρέ, Ωρέ συ ή Βωρέ συ | Μωρέ
«- Γιάντα ωρέ Γιωργιό δεν επήες σήμερο στο σκολειό;
- Γιατί επόνιε το πρωί η κοιλιά μου…»
«Βωρέ συ Γιάννη, δε θώρεις την κατάντια του σπιτιού σου να παραιτήσεις το κουμαρι;…» |
Βουρβούλα | Η βλένα της μύτης, η μύξα
«Κρυγιαδωμένο είναι το μωρό μας κι όλη-ν- την ώρα σειρώνουνε οι βουρβούλες από το μυταλάκι ντου και δεν προκάνω να το ξεμυξίζω. Πειράζω το οντε βουρβουλακά η μύτη ντου και του κάνω : Μύξη βουρβούλη μυλωνά καβούλη. Κι εκείνο το παντέκλερο με ξανοίγει κατάματα και κουνογελά σάματις καταλαβαίνει...» |
Ξανοίγω | Κοιτάζω, παρατηρώ
«- Εφώνιαζά σου αποταχιάς μα δε μου γροίκας.
- Στο δώμα ήμουνε και εξάνοιγα να δω ανε φαίνουνται στην Πέρα Μπάντα οι μουσαφίρηδες απού ανημένω...» |
Ακολιτσάφρα | Η σαύρα
«Εφκέραισα τα χόρτα απού το σακί και επεταχτήκανε απομέσα δυο ακολιτσάφρες ωσάν την απαλάμη μου η καθαμιά και ετρυπώσανε στον κάραβο. Σάσε και δεν εμπήκανε στο σπίτι να ξετρουμίσουνε τα κοπέλια...» |
Όλοι κι όλοι | Όλοι συνολικά
«-Ήπηρε μπρε Γιωργιό πολλούς ψήφους ο μπάρμας σου;
-Όλοι-γ- κι όλοι εικοσιδυό ανομάτοι τον εψηφήσανε...» |
Τουσλούκι | Σώβρακο, ή παντελόνι, ή βράκα. H λέξη μου είναι γνωστή μόνο στη φράση: "Απού το φόβο μου εκατούρησα το τουσλούκι μου…"
|
Μαχιά (η) | Η τσιμπίδα της φωτιάς, που πιάνει αναμμένα κάρβουνα και σκαλίζει τα ξύλα για να ανάψουν
«Πιάσε τη μαχιά να ξεμπιμπικίσεις τα ξύλα ν’ άψουνε να βάλομε καρβουνιστιά και στο μαγκάλι μας, να βράσει και ο τόπος παραπέρα από την παραστιά...» |
Σ' έργο Θεού | Σωστά, της προκοπής. (Και σ’ έργο-ν-του Θεού)
«Μη βγιάζεσαι γιέ μου γιατί όποιος βγιάζεται βραδυάζεται. Κάθου με υπομονή να γράψεις και να διαβάσεις και να κάμεις όλες σου τσι δουλειές σ’ έργο-ν-του Θεού, κι απόγιας να πα’ παίξεις με τσοι φίλους σου...» |
Ψακί ή Ψάκωμα | Δηλητήριο
«Οι γονέοι ντως εκακοπήγανε. Ο κύρης ήπιε ψακί κι επόθανε τριανταέξε χρονώ. Επήε να ψακωθεί κι η μάνα ντως μα την επροκάμανε. Παραΰστερα όμως τη γκρέμισε το μουλάρι και επόμεινε στον τόπο. Τα κοπελάκια τα μεγάλωσε η θειά ντως το Ρηνιό. Και τα τρία εγενήκανε επιστήμονες...» |
Παντώ | Επιβλέπω, βόσκω ζώα
«Επάντου μια βολά στην Κεφάλα τα οζά μας κι ήπιασε τσίκνα έντεκα μέρες. Η κουμπάνια μου ήτονε για πέντε μέρες κι εγώ επέρασα οχτώ. Τσι τρεις ήμουνε νηστικός. Ελόγιασα πως ήλα με κατεβάσουνε με την τάβλα, μα ήπεψ’ ο Θεός και εσταμάτησε το κακό...» |
|
